Dean Harrie van den Elsen kijkt terug op de afgelopen weken

door Annette Timmer

“Dit is de meest vervreemdende periode uit mijn werkzame leven. Bij muziek gaat het om levend geluid, klank en om daar met mensen samen aan te werken. Het voelt nu als een soort amputatie.”

Aldus Harrie van den Elsen, Dean van het Prins Claus Conservatorium. Ik bel hem in de twaalfde coronaweek thuis in Eijsden, een dorpje ten zuiden van Maastricht. Normaal verblijft hij eigenlijk 12 van de 14 dagen in Groningen. Aan de hand van zijn agenda kijken we terug, maar ook vooruit.

DONDERDAG 12 MAART 
Corona staat er rood gemarkeerd “Die avond ben ik nog uiteten geweest. Even later ging de horeca dicht. En ook de school werd gesloten. Een schok. Ik ben als enige nog in het gebouw geweest. Zo zonder studenten was dat een spookachtige situatie. Op 19 maart heb ik de trein naar het Zuiden genomen.” Sindsdien werkt Harrie van den Elsen op afstand. Hij heeft het drukker dan ooit. Hoewel het coronavirus in het Zuiden veel heviger toesloeg dan in het Noorden, kent hij geen directe ziektegevallen. Wel behoren familieleden, jong en oud, tot de risicogroep.

“Mijn eerste zorg waren de studenten. Met name de buitenlandse studenten werden teruggeworpen op hun kamersituatie. Uit hun sociale bubbel: geen concerten, bijbaantje of schnabbel; een harde landing. Gelukkig hebben onze teamleiders veel persoonlijke contacten en daardoor goed zicht op de studenten. Waar zijn ze, moeten we helpen bij repatriëring? Al snel kwam de hulpvraag op tafel. Ik ben dan ook heel blij met het Corona Noodfonds, een mooi voorbeeld van crisisbeheersing.” Op een conservatorium draait het om musiceren. Maar hoe moet dat als je niet samen mag komen, niet kunt repeteren, geen publiek hebt. “Dat is inderdaad een conceptueel dilemma. Je wilt ook niet dat het onderwijs veel vertraging oploopt. Een jaar langer studeren is ook niet gratis. Dit is echt een bijzondere situatie. Bij muziekvakonderwijs is de kwaliteit afhankelijk van de live beleving. Goed luisteren naar elkaar, naar de klank. Dat moet nu online en dat betekent verlies aan geluidskwaliteit. Wat bijna ondenkbaar leek, werd – noodgedwongen – toch mogelijk: auditief onderwijs. Studenten en docenten verdienen een groot compliment. Er is keihard doorgewerkt. Ook door management en ondersteunend personeel (examenbureau, administratie, roostermakers e.a.). Nieuwe vormen bedenken, plannen uitwerken.”

VRIJDAG 27 MAART PRINS CLAUS CONCERT 
“Dit jaar zou het orkest een Metropole-achtige bezetting hebben met de Japanse Miho Hazama als dirigente. Het beloofde een fantastische avond te worden in De Oosterpoort, het artistieke hoogtepunt van ons seizoen. In no time viel alles uit. Niet alleen het muzikale feestje, maar ook de netwerkbijeenkomst met politieke vertegenwoordigers uit Noord-Nederland en met sponsoren. Dat deed echt pijn.”

MAANDAG 20 APRIL GEBOUW OPEN VOOR STUDIEDOELEINDEN 
“Het conservatorium moest worden heringericht, denk bijvoorbeeld aan hygiëne-maatregelen. Er zijn 45 kamers, los van de grote zalen, waar één student alleen mag studeren. Sommigen zijn afhankelijk van instrumentarium van school, bijvoorbeeld slagwerk, harp, orgel, klavecimbel. We hebben een pleidooi bij het crisisteam gehouden en het College van Bestuur zag de noodzaak van openstelling. Nu is het PCC een pilot-school voor de Hanze Hogeschool. We kregen strikte protocollaire richtlijnen en hebben het voorzichtig opgebouwd. Studenten moeten intekenen en het gaat puur om zelfstudie. Vijftig studenten maken van deze gelegenheid gebruik.”

MAANDAG 15 JUNI START PRAKTIJKONDERWIJS
We zijn nu bezig om de examens te plannen. Waarschijnlijk worden 10-15 examens live in het PCC afgenomen, met spatschermen en grote afstand tot het publiek. Het aantal stoelen in de zaal wordt gedecimeerd. 30 is toegestaan. Optredende musici tellen niet mee, maar wel jury (ca vijf personen), opnamemensen, podiumassistent. Dat betekent afgerond 20 mensen publiek.Een aantal examens wordt over de zomer heen getild. Er is nu ook tijdverlies, waardoor sommige studenten zich niet optimaal hebben kunnen voorbereiden. Een groep is wel examen-klaar, maar nog in het buitenland, of voelt zich oncomfortabel bij live examen. Die kan digitaal portfolio aanleveren met verslagen en opnamen.”

VRIJDAG 15 JULI BEGIN VAN DE VAKANTIE
“De vakantieperiode start 10 juli, maar het conservatorium is nog een week open om het seizoen af te handelen. Normaal opent daarna het Peter de Grote festival. Dit jaar is alles anders. Vervreemdend. Mijn agenda staat normaal gesproken vol met concerten, festivals, examens, wedstrijden waarvan ik jurylid ben. Dat kwam ineens tot halt. Nu is er ook tijd voor reflectie. De eerste maanden waren we bezig met overleven. Langzamerhand gaan we ook nadenken over welke duurzame lessen we kunnen trekken. Online onderwijs willen we goed blijven inzetten. Wat betekent dat voor de inrichting van het gebouw, hoe doen andere conservatoria in binnen- en buitenland dat? Ik ben bestuurslid van de Association European Conservatoires. Sinds maart zou ik in Londen, Brussel, Krakau en Antwerpen zijn geweest. Daar ben ik nu niet naartoe gereisd. Dat draagt bij aan minder kosten, minder vliegbewegingen. Misschien kunnen we voortaan een keer per jaar online vergaderen. Niet de leukste vorm, want je mist het sociale netwerkaspect, maar het kan. Vragen waar antwoorden op moeten komen.” In de agenda staat nog geen vakantie. Er is nog niets gepland. Als het enigszins kan wil Harrie van den Elsen in het Mont Blanc massief gaan wandelen en klimmen. Om 10 augustus met frisse moed aan het nieuwe studiejaar te beginnen.